Wat is Right to Challenge (RtC)? Deze vraag heb ik de afgelopen periode vaak gehoord. RtC is het recht van bewoners, bewonersgroepen of buurtgebonden ondernemers die lokale voorzieningen en taken van de gemeente overnemen wanneer zij denken dat het op deze wijze beter of anders kan. Meerdere gemeenten in Nederland hebben inmiddels het principe van RtC omarmd of zijn daar mee bezig. In zoverre zijn er ook al talloze voorbeelden te noemen, bijvoorbeeld:
- Gemeente Rotterdam: een straat waar landschapsarchitecten die in die straat wonen het inrichtingsplan tekenden en de participatie daaromheen organiseerden.
- Gemeente Hengelo: stichting met wijkbewoners voert buurtbeheer uit in de wijk. Openbare ruimte wordt opgeknapt, tuinen van leegstaande woningen onderhouden en in overleg met woningstichting worden tuinafscheidingen geplaatst.
- Gemeente Leeuwarden: pilot wordt aldaar gestart waarin de gemeentelijke groenbudgetten in handen komen van wijkverenigingen. De bewoners in deze wijken nemen de groenbudgetten dus over van de gemeente. Onder leiding van een groencoördinator beheren vrijwilligers het groen in de wijk.
In de praktijk blijkt het hard werken en ongelooflijk boeiend voor gemeenten en inwoners om RtC vorm te geven. Dit komt vooral omdat er in Nederland nog relatief weinig ervaring mee is.
RtC verschilt van het verlenen van subsidie of het ondersteunen van een maatschappelijk initiatief, want het gaat bij RtC om het overnemen van bestaande lokale voorzieningen en taken die voorheen van de gemeente waren. Maatschappelijke initiatieven zijn vaak aanvullingen op de bestaande taken of springen in op taken die de gemeente niet meer uitvoert. RtC verschilt ook van maatschappelijk aanbesteden, aangezien het initiatief voor de Challenge ligt bij de buurtgebonden bewoners(groepen) en bij maatschappelijk aanbesteden ligt het initiatief bij de overheid. Het initiatief ligt dus bij de burger en bewonersgroepen. Dat klinkt natuurlijk mooi, maar er wordt ook wel wat van de burger verwacht. RtC vraagt dus om inspanningen van meerdere partijen. Inspanningen van burgers en gemeente.
Daarnaast heb ik tijdens de commissievergadering ook goed geluisterd. Er zijn partijen die wat kaders missen in het raadsvoorstel en het voorstel wat willen aanscherpen danwel willen concretiseren (zie ook het amendement van CU). Daar is op zich niets mis mee en ben blij dat andere partijen in ieder geval met dit voorstel juist willen meedenken om RtC in Barneveld te laten slagen. Daar komt bij dat RtC pas gaat leven als burgers voelen dat de gemeente oprecht de intentie heeft om RtC te laten slagen, hoewel gevoelens van twijfel en onzekerheid horen bij een open zoekproces. Maar durf te doen, durf de burger de uitdaging en verantwoordelijkheid te geven en sta open voor dit onderzoek. Want alleen samen, samen met ambtenaren, college, raadsleden en burgers van de gemeente Barneveld kunnen we RtC tot een succes maken. Mijn oproep: ga die uitdaging aan en durf te doen! Aan de andere kant: een nieuwe wereld instappen doe je simpelweg met een eerste stap. Ik ben ervan overtuigd dat Barneveld de uitdaging aan kan en wil gaan en laten we dan ook gewoon beginnen en niet wachten tot alles uitgekristalliseerd is. In het voorstel wordt niet meer gevraagd dan om onderzoek te doen over hoe RtC bij wijze van experiment in Barneveld vorm kan worden gegeven. Afhankelijk van de uitkomst van het onderzoek kunnen we vervolgens ook verder de kaders stellen. Oftewel: Experimenteer, leer en reflecteer. Aandachtspunten voor het onderzoek is prima, maar als ik dit moet zien als vastgestelde eisen, gaat me dat te ver (niet vanuit regels beredeneren maar denken vanuit de mogelijkheden van de samenleving). Overigens hoor ik ook graag wat de wethouder van het amendement vindt.
Daar komt bij dat RtC pas gaat leven als burgers voelen dat de gemeente oprecht de intentie heeft om RtC te laten slagen, hoewel gevoelens van twijfel en onzekerheid horen bij een open zoekproces. Maar durf te doen, durf de burger de uitdaging en verantwoordelijkheid te geven en sta open voor dit onderzoek. Want alleen samen, samen met ambtenaren, college, raadsleden en burgers van de gemeente Barneveld kunnen we RtC tot een succes maken. Mijn oproep: ga die uitdaging aan en durf te doen!