Voorzitter,
Eerlijk gezegd zaten we er een beetje tegen aan te hikken om deze bijdrage voor te bereiden. We hebben een kadernota die ons terug laat denken aan de vorige kadernota’s en begrotingen die we de afgelopen jaren hebben ontvangen. En dat moedigt niet aan, laat ik het voorzichtig zeggen. Het is bijna mogelijk om een eerdere bijdrage uit de lade te trekken, iets te actualiseren en daarna voor te dragen. We hebben dat overwogen. Eigenlijk was elke bijdrage daar prima voor te gebruiken.
Een greep uit wat passages:
Coalitieakkoord – mei 2022: ‘Écht nieuwe keuzes, richtingen, of indrukwekkende ambities blijven uit. En daar klinkt dat eerdergenoemde ongemak in door. Durven deze partijen wel een gezamenlijke koers in te slaan?’
Begroting 2023- November 2022: ‘Het coalitieakkoord en de daaropvolgende kaderbrief waren al niet hoogstaand, maar ook deze begroting geeft ons een onrustig gevoel. Welke keuzes zijn we met elkaar aan het maken?’
Kadernota 2024 – Juni 2023: Er zijn forse problemen en uitdagingen en degenen [het college] die de lijnen uitzetten leggen de bal bij de gemeenteraad. Er is geen actieplan. Er wordt niets opgesteld. Het enige wat dit college stelt, is teleur
Begroting 2024 – November 2023: ‘Ondanks dat we al een paar keer dachten de échte keuzes en analyses gepresenteerd te krijgen, moeten we nu wachten tot de kadernota van volgend jaar.’
Volgens mij kunt u hier wel een rode lijn in ontdekken. En die lijn wordt dit jaar consequent doorgetrokken.
Op het eerste gezicht lijkt het een heel uitvoerige kadernota. Het oogt bijna als een begroting. Er is veel werk verzet. De ambtelijke organisatie heeft hard gewerkt om inzichtelijk te maken wat de financiële situatie van de gemeente is en welke mogelijkheden er zijn om orde op zaken te stellen. Verder wordt nog toegelicht waar het college op dit moment mee bezig is. En er wordt een procesplan gepresenteerd om in de komende anderhalf jaar tot uiteindelijk definitieve keuzes te komen.
Voorzitter, voordat ik tot duidelijke punten van kritiek kom, willen we als CDA iets heel duidelijk maken. De ambtelijke organisatie heeft bikkelhard gewerkt om meer structuur in onze financiën te krijgen. Om nog beter vooruit te kunnen kijken. Om inzichtelijk te krijgen wat nodig is om onze ambities waar te maken. Daar doen we vandaag niets aan af. Als het gaat om het pure financiële verhaal kunnen we dat wel volgen, maar het is zo jammer dat het daarbij blijft.
Waar we kritiek op hebben is dat we nu voor de zoveelste keer van het college een zo goed als beleidsarme en inhoudelijk magere kadernota hebben ontvangen. We hebben nog steeds geen idee waar dit college inhoudelijk voor staat. Waar dit college met Barneveld naar toe wil. We hebben begin dit jaar al een open brief naar het college gestuurd waarin we onze zorgen deelden. Er wordt zo weinig nieuw beleid gemaakt, daardoor vindt er ook zo weinig inhoudelijke discussie plaats in dit huis. De gemeenteraad wordt in slaap gesust. En we kunnen nogmaals uiteenzetten waarom we dat vinden, maar we vragen ons werkelijk af of een herhaling van onze woorden wel effect heeft.
Dat hadden we kunnen doen. Met een soortgelijke vergelijking als we de afgelopen twee jaar hebben gedaan. Een vergelijking met het verbouwen van een huis, zonder dat je weet wat voor huis je wilt. Een verhaal over een voetbaltrainer, die het probleem bij het bestuur legt en zelf geen daadkracht en visie toont. Over een inloopmoment van het college om nog nipt een voldoende als cijfer te krijgen. Of onze vergelijking van het college met een pakketbezorger, die elke keer haar levering uitstelt.
Maar voorzitter. We zijn er eigenlijk wel klaar mee. De opdracht aan het college om met scenario’s te komen is beantwoord met een boodschappenlijst aan mogelijkheden. We hebben meer inzicht waar bezuinigd kan worden, maar wat het voor impact heeft, wat de effecten zijn en welke richting het college zelf in slaat is ons een raadsel. Ook wordt ‘realistisch begroten’ als indrukwekkende keuze gepresenteerd, terwijl dit gewoon standaard werk zou moeten zijn. We willen visie, geen financiële verhandeling. We willen wethouders en geen boekhouders.
Maar het college, zo is ons in de commissievergadering ook wel duidelijk geworden, is trots op dit stuk en is daar niet vanaf te brengen.
Dus gemeenteraad. Wat doen wij dan nu? Ik ben bang dat het hier ook maar bij blijft. Twee-derde van de gemeenteraad lijkt het wel prima te vinden. Als we de reacties van SGP, Lokaal Belang en Christenunie mogen geloven staat deze kadernota vol met ambitie. Het is allemaal heel logisch wat er gebeurt en we gaan gewoon door. Zelfs de OZB-verhoging wordt als zoete koek aangenomen.
En daar wil ik dan natuurlijk bij stil staan. Het college blijft vaag over maatregelen, maar drukt er wel gelijk één naar voren; een OZB-verhoging van 10% los van inflatiecorrectie. Dan komt het aan op politieke partijen die daar tegenin gaan. Vragen om alternatieven. Bijvoorbeeld van partijen die er concreet iets in hun programma over hebben staan:
‘De OZB stijgt gemiddeld door de jaren heen niet harder dan de inflatie’ – ChristenUnie
‘De OZB mag nooit als financiële reddingsboei gebruikt worden’– Lokaal Belang
‘Bezuinigingen gaan voor belastingverhoging’ – SGP Barneveld
Ik ben nu al benieuwd naar de voorstellen.
Als CDA riepen we samen met Pro ‘98 het college anderhalf jaar geleden op om een verhoging van de OZB als optie te verkennen. We zagen al van verre aankomen dat de strategie van het college zou vragen om ingrijpende keuzes. Verkenning van een OZB-verhoging, hoorde daar wat ons betreft bij. Dit werd door het college afgewimpeld en ook de coalitie vond het allemaal niet nodig. Maar nu pardoes wel. Maar zonder visie, richting en afwegingen kunnen we als CDA nu niet een OZB-verhoging accepteren. Wat ons betreft geldt dat je primair zoekt naar bezuinigingen en secundair naar mogelijke belastingverhogingen. Het zou een tekst van ons kunnen zijn, maar is van het college zelf in de kadernota van vorig jaar. College, handel daar dan ook naar. We dienen hier een amendement voor in.
Voorzitter, zoals u van ons gewend bent, hebben we gekeken hoe we deze kadernota wat kunnen verbeteren of repareren. Naast het zojuist ingediende amendement hadden we nog drie andere amendementen op de stapel liggen. Allemaal gericht om beslispunten te schrappen of aan te passen. Maar er is geen repareren aan. Het is gewoon niet goed genoeg. We noemden deze coalitie de ‘coalitie van het ongemak’. We zochten naar gezamenlijke visie, naar gezamenlijke doelstellingen. Maar dit ongemak heeft zich vertaald in besluiteloosheid. Het zorgt er misschien voor dat je als drie partijen de vier jaar wel uitzingt, maar dat de gemeenteraad uitdooft.
We kunnen ons als gemeenteraad gaan voorbereiden op een heus participatietraject om te komen tot uiteindelijke keuzes. In uiteindelijk de begroting van volgend jaar november. Een projectplan, bijeenkomsten met stakeholders, een tussentijdse bespreking met de gemeenteraad.. Allemaal gericht om het ‘in samenspraak met de samenleving en raad’ te doen. Wat ons betreft gaat het college gewoon aan de slag met het maken van keuzes, bespreekt die met de betrokkenen en legt dat uiteindelijk voor aan de gemeenteraad. Het liefst nog bij de komende begroting en als het niet anders kan bij de volgende kadernota. We dienen een motie in om af te zien van het voorgestelde proces en gewoon aan de slag te gaan. De vorige kadernota dienden we al een ‘college aan de slag’-motie in en doen dat nu nogmaals.
U mag weten dat ik op dit moment van de speech veel zinnen heb getypt en daarna weer zuchtend heb weg gehaald. Moeten we nu nog een keer vertellen wat we missen? Misschien is nog wel het belangrijkste het missen van het échte raadswerk. Het hardgrondig met elkaar op belangrijke thema’s oneens zijn, maar uiteindelijk wel een besluit nemen. Het steunen van een goed ambitieus voorstel van het college, met daar misschien nog wel een mooie motie of amendement aan vastgeplakt. Voor wat we verder missen verwijzen we u graag naar onze eerdere bijdragen, voorstellen en de open brief.
We hebben uiteindelijk ook een paar moties voorbereid, die wat ons betreft wat richting en ideeën geven om de komende tijd mee aan de slag te gaan. We zijn ons ervan bewust dat dit kleine aanpassingen en oproepen zijn, maar veel meer voedingsbodem geeft deze kadernota niet.
- Ten eerste een motie waarin we het college oproepen om te onderzoeken of het tijdelijk overnemen van schulden als experiment in de schuldhulpverlening wenselijk en uitvoerbaar is;
- Ten tweede een motie waarin we het college oproepen om al aan de slag te gaan met scholen in Voorthuizen en De Burgt. De opgave daar is duidelijk, daarvoor hoeven we niet op het integraal huisvestingsplan te wachten. Er is al veel te veel tijd verloren gegaan.
- Ten slotte een motie om de ontwikkeling van het Oldenbarneveldplein, zoals is toegezegd, ook daadwerkelijk tot uitvoering te brengen.
Voorzitter, misschien moeten we het hier ook gewoon maar bij laten. Zoals ik bij de start van mijn bijdrage begon; we vragen al tweeënhalf jaar om hetzelfde; deel uw visie en maak keuzes. Het geduld is nu wel op.
We danken het ambtelijk apparaat voor het vele werk en ook de moeilijke exercitie om maatregelen in beeld te brengen. Het college wensen we wijsheid toe met het maken van keuzes. We zien deze wel een keer verschijnen.